Open stallen

Bij melkveehouderijen in Losser, evenals in de rest van het land, zet de schaalvergroting zich voort, zoals de Toekomstvisie gemeente Losser 2025 uit het jaar 2013 aangeeft. Deze schaalvergroting beïnvloedt het landschap van Losser zowel overdag als ′s nachts.

Veel agrariërs hebben verlichting op hun terrein en aan hun bedrijfsbebouwing. Daarnaast hebben ze soms extra licht nodig voor hun bedrijfsvoering. Duidelijk voorbeeld zijn de verlichte open ligboxenstallen. Licht speelt immers een belangrijke rol in de melkproductie.

Foto: Ligboxenstallen zijn van verre zichtbaar in het open landschap

Hinderlijke verlichting

Ligboxenstallen kunnen door de uitstralende verlichting in de avonduren  een bron van landschapsverstoring zijn. De oranje of witte lichtstreep is van verre zichtbaar als deze niet is afgeschermd. Van dichtbij kan het licht hinderlijk zijn voor omwonenden en/of voor weggebruikers, met name als de lampen laag hangen en direct zichtbaar zijn vanaf de weg. 

Maatregelen

Het is mogelijk om de stallen zo in te richten en te verlichten dat de lichtuitstraling beperkt is, zeker bij renovatie, uitbreiding en nieuwbouw van stallen. Afspraken kunnen worden gemaakt aangaande: 

• de lengte van de overstek
• het dak (deze kan geheel dicht zijn of ramen bevatten)
• de plaatsing van de armaturen (als deze boven de goothoogte hangen dan is er niet direct zicht op de lampen)
• de richting waarop de armaturen het licht uitstralen
• het gebruik van beweegbaar lichtwerende gordijnen
• het afschermen via landschapselementen zoals bomenrijen, of via een ophoping van grond
• het gebruik van energiezuinige lampen (als tweede aspect binnen ′bewust verlichten′) 

Gemeentelijk beleid

Het bestemmingsplan Buitengebied geeft geen regels over de lichtuitstoot bij melkveehouderijen. Bij een wijziging of afwijking van het bestemmingsplan, worden er wel algemene eisen gesteld aan de landschappelijke inpassing. Bij nieuwe bestemmingsplannen schenkt de gemeente aandacht aan donkerte zoals aangegeven in de provinciale Omgevingsverordening.

Bij vergunningaanvragen voor bouw of uitbreiding van verlichte open stallen zal de gemeente extra aandacht geven aan het verlichtingsplan. Bekeken wordt of de maatregelen toegepast kunnen worden zoals dit in Friesland en Groningen in samenspraak met LTO Noord is afgesproken (zie laatste alinea).

Bij bestaande verlichting die storend is voor omwonenden, weggebruikers of het donkere landschap, kan de gemeente met de eigenaren mogelijke maatregelen bespreken om de overlast te beperken. 

De provincie Overijssel vraagt in haar (ontwerp)beheerplan voor de twee Natura 2000-gebieden in Losser extra aandacht voor het tegengaan van lichthinder door open stallen.

Foto′s van andere gemeenten: lichtuitstraling van een open stal is sterker naarmate de opening hoger is. De felheid en de kleur licht zijn ook beeldbepalend. Het licht kan richting de weg, omwonenden of het open landschap afgeschermd worden door bijvoorbeeld een heg of bebouwing, zoals de tweede foto toont.

LTO Noord en de Milieufederaties

In het convenant storende lichtemissie melkveestallen uit april 2015 maken LTO Noord, Natuur en Milieufederatie Groningen en Friese Milieu Federatie concrete afspraken over beperking lichthinder bij nieuw te bouwen stallen en bij bestaande stallen.

Het bijbehorende technische document beschrijft hoe de stallen ingericht moeten worden om lichthinder te voorkomen. Er worden voorwaarden voor montage van verlichting en de uitstraling van armaturen genoemd:

• de onderkant van alle armaturen hangen minimaal 1 meter boven de goothoogte
• het armatuur is zo afgeschermd dat geen licht boven 90 graden met de verticaal straalt
• als de onderkant van een armatuur minder dan 1 meter boven de goothoogte gemonteerd is, dient het armatuur het licht goed naar beneden te richten (niet hoger dan 80 graden met de verticaal)
• elk armatuur dient ten minste 5 meter van elke zijmuur geïnstalleerd te worden
• het technische document benoemt (in tabel B) meetpunten waar vandaan de verlichting tot aan de middellijn van de stal (meestal de nok) niet gezien mag worden. De verlichting die is gemonteerd voorbij de middellijn (gezien vanaf de locatie waar vandaan de meting wordt uitgevoerd) mag wel zichtbaar zijn. 

In Salland heeft de landbouworganisatie in 2015 campagne gevoerd om alle leden bewust te maken van dit thema. Met enkele leden zijn concrete pilotprojecten uitgevoerd om te laten zien op welke wijze het mogelijk is energie te besparen en lichthinder te verminderen.