Natuur en landschap

Gemeentelijk beleid voor landschap

Het buitengebied van Losser bestaat uit landbouwgebied, natuur- en bosgebied. Ieder gebied draagt bij aan het visitekaartje van de gemeente voor toeristen en recreanten. De gemeente streeft naar een vitaal en leefbaar platteland waar de aspecten wonen, werken, recreatie en landschap goed op elkaar zijn afgestemd. 

Ruimtelijke en economische ontwikkelingen hebben invloed op de landschappelijke waarden bezien bij daglicht. Maar ontwikkelingen kunnen ook invloed hebben op de leefbaarheid en duurzaamheid van natuur en landschap in de avond en de nacht.

Foto′s: landschappen Losser (bron: Eddy Oude Voshaar)

Nachtelijk beeld van het landschap

In Nederland worden stilte en duisternis steeds zeldzamer. Ze worden in onze samenleving daardoor steeds meer gewaardeerd. De natuurgebieden en open landschappen van Losser zijn relatief donker. Het exacte beeld hangt af van de richting waarin je kijkt: 

1. Omhoog - de donkere hemel

Kijkend naar boven, op een heldere nacht, zijn veel meer sterren zichtbaar dan in de meeste andere delen van Nederland. Er is relatief weinig lichtvervuiling. Toch wordt ook de hemel boven de gemeente Losser verlicht. Dit komt door de uitstraling van:

• steden en grotere woonkernen in de regio zoals Enschede en Hengelo
• lokale lichtbronnen, zoals sportveldverlichting en openbare verlichting

2. Naar de horizon - richting open landschap

′s Avonds en ′s nachts, kijkend naar de horizon over het open en vrij donkere landschap, zijn vaak individuele lichtbronnen zichtbaar. Sommige zijn zichtbaar maar storen niet, omdat ze bijvoorbeeld naar beneden stralen of niet fel zijn. Andere lichtbronnen storen wel. Voorbeelden hiervan zijn:

• felle buitenlampen van particulieren, met name als ze schuin zijn gericht
• felle terrein- of reclameverlichting van een bedrijf  
• een verlichte paardenbak (in de avond)
• open stallen, waarvan de oranje of witte streep licht van verre zichtbaar is (in de avond)
• openbare verlichting, als er strooilicht of fel licht is in het verder donkere buitengebied

Foto: verouderde ′strooi′verlichting in het donkere landschap (aansluiting N735/ De Lutte)

3. Naar de horizon - richting dorpskern

Kijkend vanaf het buitengebied naar de dorpskernen, zijn lichtbronnen zichtbaar van vooral woningen, maar ook van bedrijven en sportvelden. Soms is er een gele lichtkoepel zichtbaar, maar deze is veel minder opvallend dan de bekende oranje verlichte hemel boven grote kassengebieden elders in het land.

Foto: Sportvelden zijn vaak het eerste wat je ziet als je op een avond een dorpskern binnenkomt vanuit het donkere landschap (links de openbare verlichting naar de tennisvelden in de Lutte)

Belangrijke natuurgebieden

Losser maakt deel uit van het Nationaal Landschap Noordoost Twente. Vanwege dit landschap en onderstaande Natura-2000 gebieden is het van belang dat Losser bewuste keuzes maakt qua verlichting.

Gebieden in Losser maken deel uit grotere van Natura 2000-gebieden genaamd ′Dinkelland′ en ′Landgoederen Oldenzaal′. Volgens de Toekomstvisie 2025 is de gemeente Losser "de Schatkamer van Twente”. Belangrijke natuurgebieden zijn:

• Boerskotten
• Het Lutterzand
• Het Beuninger achterveld 
• Stuwwallen
• De Dinkel
• De Snippert
• Oelemars
• Duivelshof
• Hakenberg

Provinciaal beleid: Natura 2000 ontwerp-beheerplannen Dinkelland en Landgoederen Oldenzaal

De conceptbeheerplannen uit 2015 bekijken de bestaande lichtbronnen in een straal van 300 meter van dat gebied. Verstoring door licht wordt expliciet genoemd als factor van belang en komt bij de beoordeling van de verschillende soorten bedrijven aan de orde.

Voor de Natura-2000 gebieden zijn geen speciale diersoorten aangewezen die extra gevoelig zijn voor lichthinder. Wel is het leefgebied van de rivierdonderpad in Dinkelland van belang, die in het water leeft en lichtschuw is.

Provinciale beheerplannen vragen aandacht voor lichthinder van omliggende open stallen van melkveebedrijven en de provinciale wegen. De provincie kijkt niet alleen naar lichtuitstoot van bedrijven maar werkt ook op het gebied van de eigen openbare verlichting aan het voorkomen van de lichtuitstoot en energieverbruik. De provincie zet net als de gemeente in op markering, gerichte (LED) verlichting en dimmen.

Foto: de gemeente en de provincie zetten zich in om verlichting in natuurgebieden te voorkomen (Denekamperdijk op de grens van de bebouwde kom van Losser thv zijstraat Roggenkamppad)

Gemeentelijk beleid voor lichtbronnen in natuurgebieden en (open) landschap

De gemeente Losser wil de flora en fauna en het open landschap zoveel mogelijk beschermen, óók in de avond en nacht. Verder vindt zij de zichtbaarheid van de sterrenhemel van belang, voor de eigen bewoners maar ook voor recreatieve bezoekers. Daarom:

• wil de gemeente duisternis en het donkere landschap behouden in de bovengenoemde belangrijke natuurgebieden
• heeft de gemeente bij voorkeur geen openbare verlichting in het buitengebied waarbij extra aandacht is voor situaties bij natuurgebieden en open landschap waar voor de verkeersveiligheid wel verlichting overwogen wordt
• kan de gemeente met eigenaren van storende en overbodige lichtbronnen spreken over verbetermogelijkheden 
• wordt een toename van licht in natuurgebieden en in het open landschap bij nieuwe ontwikkelingen zoveel mogelijk voorkomen door met de betrokken partijen te spreken over praktische maatregelen
• bij een actualisatie van beleidsplannen zoals de Structuurvisie en het Bestemmingsplan Buitengebied zal de gemeente het thema lichtvervuiling en de waarde van donkerte voor het landschap expliciet meenemen

Foto: Deze lampen aan de rand van Overdinkel hebben een moderne maar ronde vormgeving waardoor ze zichtbaar zijn in het achterliggende open landschap. Ook de aanlichting van de school valt op. (Westelijke uitloper Kerkhofweg, Overdinkel)